TÃ« jesh arkitekt apo urbanist nÃ« KosovÃ«

Nga: URBANmagnet - 2015-12-28

Ã‹shtÃ« shumÃ« vÃ«shtirÃ« tÃ« mbrosh qÃ«ndrimet profesionale nÃ« KosovÃ«, pasi ke tÃ« bÃ«sh me interesa tÃ« ndryshme tÃ« ndÃ«rlidhura me shumÃ« implikime abuzive tÃ« atyre qÃ« ishin dhe janÃ« nÃ« pushtet qÃ« 16 vite. Do tÃ« elaboroi disa fakte tÃ« ndodhura nÃ« vitet e pas luftÃ«s nÃ« fushÃ«n e NdÃ«rtimit,gjegjÃ«sisht tÃ« ArkitekturÃ«s,Urbanizmit dhe Planifikimit HapÃ«sinor. E tÃ«rÃ« kjo nuk do tÃ« ndodhte nÃ«se do tÃ« kishte VAZHDIMÃ‹SI tÃ« logjikshme teknike tÃ« proceseve hapÃ«sinore dhe urbane,qÃ« ka ngjarÃ« nÃ« tÃ« gjitha shoqÃ«ritÃ« qÃ« kanÃ« pasur thyerje tÃ« mÃ«dha politike dhe ekonomike,ashtu si ka ndodhur nÃ« KosovÃ« nÃ« vitin 1999.

NÃ« fillim disi u arsyetuan veprimet e vendimmarrÃ«sve tonÃ« pasi e tÃ«rÃ« shoqÃ«ria jonÃ« kishte dalÃ« nga njÃ« konflikt i armatosur,me pasoja tÃ« mÃ«dha materiale dhe nÃ« njerÃ«z. Por nuk ndodhi ashtu,kÃ«tÃ« e tregoi koha gati 17 vjeÃ§are pas konfliktit tÃ« dirigjuar dhe tÃ« kontrolluar nga NATO me SHBA-nÃ« nÃ« krye. E sot kjo klasÃ« politike nÃ« fushÃ«n e ndÃ«rtimit e ka pru situatÃ«n buzÃ« greminÃ«s, me pasoja tÃ« mÃ«dha dhe tÃ« pa riparueshme pÃ«r tÃ« gjithÃ« nÃ« dhe pÃ«r gjeneratat e ardhshme.

NÃ« tÃ« gjitha kÃ«to vite tÃ« â€œferrit urbanâ€kamÃ« tentuar qÃ« si pjesÃ« aktive e kÃ«saj shoqÃ«rie,me bagazhin tim profesional tÃ« para luftÃ«s,sado pak tÃ« kontribuoi nÃ« mirÃ«vajtjen e kÃ«saj,fushe tÃ« rÃ«ndÃ«sishme pÃ«r funksionimin normal tÃ« shtetit. Kjo ishte tÃ«rÃ«sisht e huaj pÃ«r pushtetet e kohÃ«s tÃ« cilÃ«t ndÃ«rroheshin,por nuk kishte ndryshime pozitive nÃ« fushÃ«n e ndÃ«rtimit. Askush nga ata qÃ« vendosnin nÃ« KosovÃ«,nuk ishin tÃ« interesuar qÃ« tÃ« ketÃ« rregull urban. Kjo qasje tÃ«rÃ«sisht e gabuar ende Ã«shtÃ« duke vazhduar pa dhÃ«nÃ« askush pÃ«rgjegjÃ«si sÃ« paku morale.

NÃ« vitet e para tÃ« pas luftÃ«s ,tÃ«rÃ«sisht u injoruan ligjet dhe udhÃ«zimet administrative qÃ« e rregullonin kÃ«tÃ« lami,pasi ashtu edhe tolerohej nga ndÃ«rkombÃ«tarÃ«t, me pretekstin se nuk kishte ekspert tÃ« UrbanistikÃ«s. Kjo aspak nuk pÃ«rkiste me realitetin pasi nÃ« kÃ«to hapÃ«sira kishte rregull urban edhe para vitit 1999. I tÃ«rÃ« qÃ«llimi i tyre ishte qÃ« tÃ« ndÃ«rtohet pa rregulla ligjore urbane dhe tÃ« ndÃ«rtimit, ashtu si bÃ«jnÃ« tÃ« gjitha shoqÃ«ritÃ« e civilizuara. AtÃ«herÃ« kur u shtjerrÃ«n tÃ« gjitha format abuzive tÃ« veprimit,u aplikuan metodat e reja me ndryshimin e legjislacionit aktual, me disa ligje tÃ« katapulltuara nga disa shoqÃ«ri tÃ« zhvilluara,qÃ« as pÃ«rafÃ«rsisht nuk pÃ«rkojnÃ« me situatÃ«n reale nÃ« hapÃ«sirÃ«n urbane tÃ« KosovÃ«s.

TÃ« tilla ishin Ligji i NdÃ«rtimit Nr. 04/L â€“ 110 i vitit 2012,dhe ai pÃ«r Planifikimin HapÃ«sinor Nr. 04/L-174 i vitit 2013,tÃ« cilÃ«t ende,me qellim,nuk janÃ« funksionalizuar tÃ«rÃ«sisht, pasi ashtu iu konvenon tÃ« ketÃ« konfuzion nÃ« zbatimin profesional tÃ« tyre. PÃ«r kÃ«to veprime kamÃ« reaguar publikisht nÃ« shtyp,nÃ« komisionin parlamentar,nÃ« tryeza dhe debate publike,PARA se tÃ« aprovohen nÃ« Kuvendin e KosovÃ«s. I tÃ«rÃ« ky proces karakterizohet me njÃ« nguti tÃ« paarsyeshme,pa grupe punuese dhe me presione tÃ« mÃ«dha ndaj deputetÃ«ve dhe tÃ« tjerÃ«ve pÃ«r ti votuar. Thirren nÃ« Kodin e NdÃ«rtimit,kanÃ« kaluar ma tepÃ«r se tri vite e ai ende nuk Ã«shtÃ« aprovuar,njÃ« zot e di se kur do tÃ« kompletohet Kodi i NdÃ«rtimit, qÃ« Ã«shtÃ« esencial pÃ«r tÃ« funksionuar ligjÃ«risht fusha e ndÃ«rtimit. Mundet tÃ« ngjajÃ« qÃ« ai kurrÃ« mos tÃ« aprovohet nga Qeveria,ashtu si ka ndodhur pÃ«rpara me disa udhÃ«zime administrative tÃ« rÃ«ndÃ«sishme pÃ«r ndÃ«rtimtarÃ«t. E njÃ«jta situatÃ« Ã«shtÃ« edhe me disa U.A. tÃ« Planifikimit HapÃ«sinor tÃ« cilat ende nuk janÃ« aprovuar,si Ã«shtÃ« rasti me â€œHartÃ«n Zonaleâ€,i cili edhe kur tÃ« aprovohet do tÃ« ketÃ« vÃ«shtirÃ«si tÃ« mÃ«dha nÃ« aplikim,pasi komunat tona nuk janÃ« as pÃ«rafÃ«rsisht tÃ« pÃ«rgatitura teknikisht tÃ« funksionalizoinÃ« atÃ«. Ã‹shtÃ« rregull universal qÃ« trajtimin e ndonjÃ« problematike ligjÃ«risht duhet me qenÃ« i kuptueshÃ«m,realistÃ« dhe i zbatueshÃ«m,qÃ« nÃ« rastin konkret nuk ka ndodhur. Po kush po brengoset pÃ«r kÃ«tÃ« kryesore Ã«shtÃ« qÃ« objektivat e pÃ«rcaktuara po realizohen pa pengesa.

Se sa shumÃ« ka degraduar kjo shoqÃ«ri nÃ« fushÃ«n e Urbanizmit dhe Planifikimit HapÃ«sinor e dokumenton edhe rasti i kÃ«tyre ditÃ«ve i njÃ« redaksie tÃ« njÃ« â€œgazete ditoreâ€ tÃ« PrishtinÃ«s,e cila ka kundÃ«rshtuar tÃ« botoi njÃ« hulumtim disa javor tÃ« gazetarit tÃ« vet, i cili ka qenÃ« i ndÃ«rlidhur me problemet e aprovimit dhe zbatimit tÃ« Planit Zhvillimor Urban nÃ« KomunÃ«n e PrishtinÃ«s. Aty janÃ« tÃ« ndÃ«rlidhura edhe MMPH (Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit HapÃ«sinor),MAPL (Ministria e Administrimit tÃ« Pushtetit Lokal) dhe ish pushteti lokal i PrishtinÃ«s,lidhur me ligjshmÃ«rinÃ« e aprovimit tÃ« ati dokumenti,nÃ« shtator tÃ« vitit 2013. NÃ« atÃ« pyetÃ«sor me ishin parashtruar edhe disa pyetje tjera lidhur me problematikÃ«n urbane nÃ« PrishtinÃ« dhe KosovÃ« si ishte: pÃ«rse po zvarritet UdhÃ«zimi Administrative pÃ«r â€œHartÃ«n Zonaleâ€dhe pÃ«r â€œPlanin Zhvillimor Komunalâ€.

Pasi nÃ« atÃ« kohÃ« isha Kryetar i â€œKÃ«shillit tÃ« ekspertÃ«ve tÃ« planifikimit tÃ« K.K. tÃ« PrishtinÃ«sâ€, pÃ«rgjigjet e mija duhej tÃ« ishin kredibile pÃ«r rezultatet pÃ«rfundimtare tÃ« hulumtimit,por pÃ«r fat tÃ« keq nuk u publikuan.

E raste tÃ« tilla tÃ« ngjashme kamÃ« pasur kÃ«tyre viteve tÃ« â€œdemokracisÃ«â€ kosovare ku pÃ«rbuzja,neglizhimi,nÃ«nÃ§mimi apo trajtimi i ulÃ«t i sugjerimeve tÃ« mija apo kritikave konstruktive qÃ« i kamÃ« shprehur publikisht aty ku kamÃ« vepruar, ka qenÃ« e rÃ«ndomtÃ« pÃ«r ata tÃ« cilÃ«ve aspak nuk iu ka interesuar, interesi i pÃ«rbashkÃ«t shtetÃ«ror. Sa shumÃ« sakrifica profesionale,private,shÃ«ndetÃ«sore dhe materiale i kamÃ« pÃ«rjetuar nÃ« kÃ«to vitet e â€œferrit intelektualâ€,vetÃ«m se kamÃ« besuar se me anÃ«n e shkrimeve kritike dhe konstruktive vetÃ«m do tÃ« avancohet problematika hapÃ«sinore,urbane dhe arkitektonike nÃ« KosovÃ«. AsgjÃ« e veÃ§antÃ«,ashtu veprohet nÃ« tÃ«rÃ« botÃ«n progresive ku opinioni publik njoftohet nÃ« detale me kÃ«to dukuri tÃ« cilat e shqetÃ«sojnÃ« tÃ«re shoqÃ«rinÃ« e tyre.

TÃ« gjitha normat,standardet hapÃ«sinore,urbanÃ« dhe ndÃ«rtimore nÃ« mÃ«nyrÃ« flagrante nuk janÃ« zbatuar kÃ«to vite,Ã«shtÃ« abuzuar nÃ« tÃ« gjitha format dhe mÃ«nyrat me hapÃ«sirÃ«n publike dhe private para syve tonÃ«. Neve nuk kemi pasur reagime dinjitoze pÃ«r tÃ« ndaluar kÃ«to veprime degraduese urbanÃ« dhe rurale nÃ« tÃ«rÃ« KosovÃ«n. Jemi pajtuar qÃ« kualiteti i jetÃ«s urbane tÃ« jetÃ« i varfÃ«r,pÃ«rmirÃ«simi i tÃ« cilit nÃ« tÃ« shumtÃ«n e rasteve sot apo nÃ« tÃ« ardhmen Ã«shtÃ« i pa mundur.

Po ju lamÃ« njÃ« trashÃ«gimi tÃ« shÃ«mtuar urbane gjeneratave tÃ« ardhshme,tÃ« cilat do tÃ« na mallkojnÃ« pÃ«r mos veprimet tona nÃ« trajtimin e dinjitetshÃ«m tÃ« jetÃ«s urbane nÃ« qytetet tona. Kjo Ã«shtÃ« e pa falshme,e turpshme,boll ma,tÃ« shpÃ«tojmÃ« atÃ« Ã§ka ka mbetur,kÃ«shtu nuk bon tÃ« vazhdohet ma me kÃ«so politika hapÃ«sinore dhe urbanÃ«,koha ka ardhur pÃ«r ndryshime pozitive,duke filluar qÃ« nga fillimi i vitit tÃ« ardhshÃ«m 2016./URBANMAG.net

Autor i shkrimit: Ylber Vokshi-YLLI

ogin

rkitektët

rodukte

Dino Qeramika

dërtimtarët

rtistët

ajmet më të lexuara

Fillon projektimi i AutostradÃ«s sÃ« Dukagjinit

Ministri i InfrastrukturÃ«s, Pal Lekaj, sot nÃ«nshkroi kontratÃ«n pÃ«r hartimin e projektit zbatues pÃ«r ndÃ«rtimin e autostradÃ«s Istog â€“ PejÃ« â€“ DeÃ§an â€“ GjakovÃ« â€“ Prizren, nÃ« gjatÃ«si 91 kilometra.

Top 10 softuerÃ«t e arkitekturÃ«s dhe inxhinierisÃ«

ArkitektÃ«ve, inxhinierÃ«ve dhe dizajnerÃ«ve tÃ« ndryshÃ«m tashmÃ« puna u Ã«shtÃ« lehtÃ«suar. Ky lehtÃ«sim vjen si pasojÃ« e pÃ«rdorimit tÃ« softuerÃ«ve tÃ« modelimit 3D, qÃ« mundÃ«sojnÃ« krijimin e njÃ« pÃ«rmbledhje tÃ« njÃ« ndÃ«rtese ose paraqitjen e shpejtÃ« tÃ« ideve tÃ« reja tÃ« projektimit.

Arkitektura nuk Ã«shtÃ« veÃ§ profesion, por Ã«shtÃ« edhe mision

Profesori i ArkitekturÃ«s nÃ« Fakultetin e NdÃ«rtimtarisÃ« dhe ArkitekturÃ«s tÃ« Universitetit tÃ« PrishtinÃ«s, Xhelal LlonÃ§ari, ka thÃ«nÃ« pÃ«r NdÃ«rtimi.info se arkitektura nuk Ã«shtÃ« vetÃ«m profesion â€“ porse Ã«shtÃ« edhe mision.