PrapÃ« pÃ«r vÃ«rshimet ...

Nga: Ylber Vokshi-Ylli - 2015-02-09

Sa i pafuqishÃ«m ndjehet njeriu kur pranÃ« ekranit televiziv i shef peripecitÃ« e banorÃ«ve tÃ« sajÃ«,se si po pÃ«rballÃ«n me vÃ«rshimet e tokave,rrugÃ«ve dhe shtÃ«pive tÃ« tyre tÃ« cilat janÃ« vÃ«rshuar,si pasoj e shirave tÃ« pandÃ«rprera tÃ« kÃ«tyre ditÃ«ve nÃ« KosovÃ« dhe ShqipÃ«ri. TÃ« zhgÃ«njyer ata vetÃ«m po e pÃ«rjetojnÃ« situatÃ«n e krijuar,e cila do ti dÃ«mton ekstrem tÃ« gjithÃ«,si ata qÃ« pÃ«suan dÃ«me nÃ« pasurit e tyre,nÃ« shtÃ«pi,nÃ« ara me tÃ« mbledhura,nÃ« rrugÃ« automobilistike,

PÃ«r Ã§do fillim vit me ankth po presim,se si do tÃ« jenÃ« ndikimet e dukurive natyrore nÃ« jetÃ«n tonÃ« tÃ« pÃ«rditshme sa herÃ« qÃ« bien shi,borÃ« apo fryn ndonjÃ« erÃ« ma e fortÃ«,ketÃ« e potencoi se tÃ« gjithÃ« ne jemi dÃ«shmitar se si po lejohet tÃ« veprohet tek ne,nÃ« fushÃ«n e Planifikimit HapÃ«sinor tÃ« territorit (urban dhe rural),Urbanizmit dhe NdÃ«rtimit. Ã‡do shoqÃ«ri normale do tÃ« zbatonte rregullat dhe standardet minimale tÃ« ndÃ«rtimit,pÃ«r tÃ« mbrojtur banorÃ«t e saj prej dukurive natyrore,qÃ« kohÃ« pas kohe shfaqen nÃ« forma tÃ« ndryshme.

Njeriu gjithnjÃ« pÃ«r tÃ« mbijetuar ka tentuar dhe ka punuar qÃ« kÃ«to dukuri natyrore ti luftoi,qÃ« sado pak tÃ« zbut dÃ«met qÃ« i kanÃ« shkaktuar kÃ«to fenomene natyrore,dhe gjithnjÃ« ka tentuar ti shpjegoi me anÃ«n e shkencave ekzakte si janÃ« kimia, matematika, fizika, astronomia, gjeografia etj. Sinkronizues i tÃ« gjitha kÃ«tyre proceseve, si dhe elementeve tjera pÃ«r funksionimin e njÃ« shoqÃ«rie-shteti duhej tÃ« ishte Planifikimi HapÃ«sinor dhe ai Urban i territorit. Si nuk u mbush mend kjo shoqÃ«ri,tÃ« cilÃ«s pÃ«r Ã§do vjet po iu pÃ«rsÃ«ritÃ«n vÃ«rshimet,e nuk po ndÃ«rmerr masa preventive qÃ« sado pak tÃ« parandalon dÃ«met tÃ« mÃ«dha qÃ« po i shkaktohen ?

Ende i kemi nÃ« kujtesÃ« vÃ«rshimet e viteve tÃ« fundit,tÃ« cilat ishin ekskluzivisht si rezultat i mos respektimit se paku tÃ« traditÃ«s shekullore tÃ« ndÃ«rtimit. KÃ«rkesa qÃ« tÃ« mos ndÃ«rtohet nÃ« zona potencialisht tÃ« rrezikuara nga vÃ«rshimet,ortekÃ«t e borÃ«s,rrÃ«shqitja e dheut,shkrirjes sÃ« borÃ«s,e shumÃ« elementeve tjera tÃ« sigurisÃ« sÃ« ndÃ«rtimeve,nÃ« princip nuk zbatohen apo realizohen.

KÃ«tÃ« ditÃ«,ishim dÃ«shmitar tÃ« reshjeve tÃ« mÃ«dha tÃ« shiu tÃ« cilat po na pÃ«rsÃ«riten Ã§do vit,qÃ« sÃ« bashku me shkrirjen e borÃ«s sÃ« pakÃ«t,shkaktuan vÃ«rshime tÃ« mÃ«dha me pasoja e dÃ«me tÃ« shumta materiale nÃ« tÃ« gjitha anÃ«t. NÃ« KosovÃ« (Lipljam), nÃ« ShqipÃ«ri (Pogradec) dhe Maqedoni (LikovÃ«),pati edhe viktima nÃ« njerÃ«z.

Nuk po kÃ«rkohet qÃ« menjÃ«herÃ« tÃ« zhdukim ato veti tÃ« lidhura me shprehin e punÃ«s,qÃ« me shekuj na kanÃ« imponuar sundimtarÃ«t e huaj. Sot kemi dijeni tÃ« mjaftueshme qÃ« tÃ« trasojmÃ« rrugÃ«n pÃ«r tÃ« pÃ«rmirÃ«suar dhe siguruar mjedisin ku jetojmÃ«. NjÃ« Ã«shtÃ« e sigurt se rehabilitimi i tÃ« gjitha atyre hapÃ«sirave apo lokacioneve tÃ« vÃ«rshuara kÃ«rkojnÃ« mjete tÃ« konsiderueshme materiale.

DÃ«met e shkaktuara nga kÃ«to fatkeqÃ«si natyror janÃ« tÃ« mÃ«dha,tÃ« pa pÃ«rballueshme nga individÃ«t e dÃ«mtuar,komunat tona as qÃ« parashohin buxhet pÃ«r kÃ«to Ã§Ã«shtje. PÃ«r tÃ« evituar kÃ«to dukuri diÃ§ka konkrete dhe realiste,duhet ndÃ«rmarrÃ« pushteti Qendror,pasi jemi tÃ« vetÃ«dijshÃ«m me nivelin e ulÃ«t tÃ« trajtimit tÃ« kÃ«saj problematike nÃ« KosovÃ« dhe ShqipÃ«ri. Ekspertiza dhe profesionistÃ«t e profileve tÃ« ndryshme,po e theksoi edhe njÃ« herÃ« nuk mungojnÃ«,parandalimi i kÃ«tyre dukurive do tÃ« ishte preventiva ma e mirÃ«.

Nuk ndÃ«rtohet gjithkund ku tÃ« iu teket dikujt,sÃ« pari duhen analiza detale hapÃ«sinore dhe urbane,pÃ«r tÃ« vendosur pÃ«r zgjerimin e vendbanimeve tona,renovimeve tÃ« domosdoshme urbane apo ndÃ«rtimeve tÃ« reja. Ka disa kritere elementare tÃ« cilat duhen me qenÃ« obliguese,kur lejohen ndÃ«rtime me leje e pa leje nÃ« tÃ« gjitha vendbanimet tona.

NdÃ«rtimet e pa kontrolluara vetÃ«m po vÃ«shtirÃ«sojnÃ« dhe po varfÃ«rojnÃ« popullin tonÃ«,me pasoja tÃ« rÃ«nda pÃ«r gjeneratat e ardhshme. PÃ«r tÃ«rÃ« territorin e shtetit duhet planifikuar nÃ« mÃ«nyrÃ« profesionale,sÃ« paku paraprakisht duhet marr qÃ«ndrimet e ekspertÃ«ve tÃ« fushave adekuate,e jo tÃ« bÃ«jmÃ« intervenime tÃ« pa kontrolluara nÃ« hapÃ«sirÃ«.

NÃ« njÃ« vend ku janÃ« tÃ« evidentuar ma shumÃ« se njÃ«qindmijÃ« (100 000) ndÃ«rtime pa leje nÃ« KosovÃ«,ngjashÃ«m Ã«shtÃ« edhe nÃ« ShqipÃ«ri,vetvetiu tregohet se Ã§ka mundesh me pritÃ« nÃ«se ndodhin vÃ«rshime,Ã§ka po e tregon realiteti ynÃ« i kÃ«tyre ditÃ«ve. Problem edhe ma i madh janÃ« ndÃ«rtimet me leje tÃ« cilat po atakohen nga vÃ«rshimet. Kjo tregon njÃ« realitet tÃ« hidhÃ«t se si janÃ« punuar dokumentet hapÃ«sinore dhe urbane,tÃ« cilÃ«t fare nuk i kanÃ« trajtuar seriozisht kÃ«to dukuri natyrore. Po e theksoi vetÃ«m ekspertizÃ«n profesionale,dhe marrjen nÃ« konsideratÃ« tÃ« vÃ«rshimeve gjatÃ« pÃ«rpilimit tÃ« dokumenteve hapÃ«sinore. Ã‡Ã«shtje e veÃ§antÃ« Ã«shtÃ« trajtimi i atyre ndÃ«rtimeve,nga faza e ndÃ«rtimit e deri te shfrytÃ«zimi i tyre,qÃ« tmerrÃ«sisht i anashkalojnÃ« fatkeqÃ«sitÃ« e mundura natyrore si janÃ« vÃ«rshimet.

Se si neve ndÃ«rtojmÃ« dhe i kontrollojmÃ« (mbikÃ«qyrim) ato nÃ« fazÃ«n e eksploatimit,kemi edhe raste konkrete ku janÃ« investuar,shpenzuar mjete tÃ« mÃ«dha materiale me vlera milionÃ«she,si janÃ« rastet e autostradave nga Prishtina nÃ« drejtim tÃ« Shkupit dhe PejÃ«s,tÃ« cilat nÃ« disa pika ishin bllokuar nga vÃ«rshimet.

Arsyetimi i pÃ«rgjegjÃ«sit nÃ« Ministrin e InfrastrukturÃ«s Ã«shtÃ« se â€œprivatÃ«t i kanÃ« mbyllur gypat qÃ« e bÃ«jnÃ« bartjen e ujÃ«rave sipÃ«rfaqÃ«sorÃ«â€,kjo Ã«shtÃ« e pa pranueshme e pa tolerueshme dhe tragjike. Ã‹shtÃ« humbur koha e Ã§mueshme,janÃ« dÃ«mtuar automjetet,pÃ«r rrugÃ«t e reja ekspertiza do tÃ« tregon sa janÃ« dÃ«mtuar,e pÃ«r anÃ«n emocionale as qÃ« duhet menduar apo diskutuar. Vetvetiu shtrohet pyetja a duhet dikush me dhÃ«nÃ« pÃ«rgjegjÃ«si pÃ«r gjendjen e krijuar ?

TÃ« jemi objektiv,ka vÃ«rshime ekstreme qÃ« hyjnÃ« nÃ« kuadÃ«r tÃ« fatkeqÃ«sive tÃ« mÃ«dha natyrore,nÃ« ato raste faktori njeri Ã«shtÃ« i pa fuqishÃ«m dhe vepron vetÃ«m si preventivÃ«. NÃ« KosovÃ« dhe ShqipÃ«ri tÃ« gjitha rastet janÃ« si rezultat i mos planifikimit hapÃ«sinor dhe urban profesional,si dhe tÃ« mos mirÃ«mbajtjes tÃ« hapÃ«sirave qÃ« na rrethojnÃ«,tÃ« cilÃ«n nÃ« gjithnjÃ« e anashkalojmÃ«,me arsyetime absurde se gjoja nuk ka mjete materiale,kurse dÃ«met qÃ« po i shkaktojnÃ« vÃ«rshimet janÃ« shumÃ«fish ma tÃ« mÃ«dha. NÃ« thelb jemi tÃ« varfÃ«r nÃ« kokÃ« e jo nÃ« gjep,pÃ«r atÃ« po pÃ«sojmÃ« gjithnjÃ«,jo vetÃ«m nÃ« planifikim hapÃ«sinor dhe urban tÃ« territorit,i cili Ã«shtÃ« thuaj se i huaj pÃ«r ne,pÃ«r atÃ« po e paguajmÃ« shtrenjtÃ« mospunÃ«n tonÃ« si shoqÃ«ri. Mjaft ma me shprehjet â€œduhetâ€,ka ardhur koha tÃ« veprojmÃ« konkretisht

TÃ« vetmen punÃ« qÃ« dimÃ« tÃ« bÃ«jmÃ« ne janÃ« vizitat nÃ« zonat e vÃ«rshuara,formimet e â€œKomisioneve pÃ«r vlerÃ«simâ€,pÃ«r tÃ« kÃ«rkuar mjete nga niveli Qendror pÃ«r tÃ« sanuar pasojat e gjendjes sÃ« krijuar pas vÃ«rshimeve. Kjo Ã«shtÃ« qasje tÃ«rÃ«sisht e gabuar,pasi sÃ« pari jemi tÃ« obliguar qÃ« brenda mundÃ«sive reale tÃ« shtetit,tÃ« pÃ«rgatisim dhe zbatojmÃ« projekte qÃ« duhet tÃ« rrjedhin nga Dokumentet HapÃ«sinore dhe Urbane,pÃ«r tÃ« evituar nÃ« maksimum dÃ«met tÃ« cilat do ti shkaktonin fatkeqÃ«sitÃ« natyrore si janÃ« vÃ«rshimet. Kjo qasje Ã«shtÃ« vetÃ«m njÃ« ilustrim i tÃ«rÃ« asaj sÃ« ku jemi duke jetuar,ku kriteret ndÃ«rkombÃ«tare pÃ«r planifikim dhe ndÃ«rtime askush nuk i pÃ«rfillÃ«.

PrapÃ« mÃ« duhet tÃ« pÃ«rsÃ«risÃ« njÃ« veti tÃ« â€œtrashÃ«guarâ€qÃ« moti,se tÃ« gjithÃ« ne dimÃ« tÃ« ankohemi kur ngjajnÃ« vÃ«rshimet,rrÃ«shqitjet e dheut,tÃ«rmetet,rrÃ«nimet tÃ« ndryshme,sa herÃ« qÃ« bien shi,borÃ« apo fryn ndonjÃ« erÃ« ma e fortÃ«. KÃ«so rastesh kemi pa numÃ«r pasi nuk Ã«shtÃ« duke u punuar ashtu si e kÃ«rkojnÃ« rregullat teknike dhe ato tÃ« Planifikimit HapÃ«sinor dhe Urban-Rural. DashtÃ« zoti mos tÃ« kemi ndonjÃ« katastrofÃ« ma tÃ« madhe se atÃ«herÃ« do tÃ« â€œvetÃ«dijesohemiâ€ se si jemi duke punuar dhe vepruar. /URBANmag.net

ogin

rkitektët

rodukte

Dino Qeramika

dërtimtarët

rtistët

ajmet më të lexuara

Fillon projektimi i AutostradÃ«s sÃ« Dukagjinit

Ministri i InfrastrukturÃ«s, Pal Lekaj, sot nÃ«nshkroi kontratÃ«n pÃ«r hartimin e projektit zbatues pÃ«r ndÃ«rtimin e autostradÃ«s Istog â€“ PejÃ« â€“ DeÃ§an â€“ GjakovÃ« â€“ Prizren, nÃ« gjatÃ«si 91 kilometra.

Top 10 softuerÃ«t e arkitekturÃ«s dhe inxhinierisÃ«

ArkitektÃ«ve, inxhinierÃ«ve dhe dizajnerÃ«ve tÃ« ndryshÃ«m tashmÃ« puna u Ã«shtÃ« lehtÃ«suar. Ky lehtÃ«sim vjen si pasojÃ« e pÃ«rdorimit tÃ« softuerÃ«ve tÃ« modelimit 3D, qÃ« mundÃ«sojnÃ« krijimin e njÃ« pÃ«rmbledhje tÃ« njÃ« ndÃ«rtese ose paraqitjen e shpejtÃ« tÃ« ideve tÃ« reja tÃ« projektimit.

Arkitektura nuk Ã«shtÃ« veÃ§ profesion, por Ã«shtÃ« edhe mision

Profesori i ArkitekturÃ«s nÃ« Fakultetin e NdÃ«rtimtarisÃ« dhe ArkitekturÃ«s tÃ« Universitetit tÃ« PrishtinÃ«s, Xhelal LlonÃ§ari, ka thÃ«nÃ« pÃ«r NdÃ«rtimi.info se arkitektura nuk Ã«shtÃ« vetÃ«m profesion â€“ porse Ã«shtÃ« edhe mision.